Na lang wikken en wegen, voornamelijk wegens angst voor meer polarisatie, is het toch gebeurd. Minister-president Mark Rutte heeft officieel excuses aangeboden voor het slavernijverleden van Nederland. Hoewel sommigen het onnodig vinden, omdat ze van mening zijn dat geen enkele levende Nederlander verantwoordelijk gehouden kan worden voor de acties van hun voorouders, vinden diverse nazaten van slaafgemaakten het een nodig gebaar, terwijl anderen uit zijn op herstelbetalingen.
Excuses aangeboden voor het Nederlandse slavernijverleden
De excuses werden aangeboden in aanwezigheid van organisaties die zich sterk maken voor erkenning van de gevolgen van slavernij. Tijdens de Gouden Eeuw verdiende Nederland, en andere landen die koloniën stichtten, bakken met geld aan de handel van mensen. Deze periode viel grotendeels samen met de 17e eeuw.
“Tot 1814 werden ruim 600.000 tot slaaf gemaakte Afrikaanse vrouwen, mannen en kinderen onder erbarmelijke omstandigheden naar het Amerikaanse continent verscheept door Nederlandse slavenhandelaren. De meesten naar Suriname, maar ook naar Curaçao, Sint Eustatius en andere plaatsen.”, schrijft Rijksoverheid.
Dit bericht op Instagram bekijken
Pas op 1 juli 1863 schaft de Nederlandse staat de slavernij af in zijn koloniën, terwijl het in de praktijk nog járenlang doorging. “Eindeloos veel momenten, eindeloos veel verhalen, eindeloos veel geschiedenis.”
VVD’er Rutte is niet de eerste die excuses aanbood, want vorig jaar ging de burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, hem voor. Namens het stadsbestuur van de hoofdstad bood ze verontschuldiging aan vanwege de rol die de stad heeft gespeeld in het slavernijverleden, maar liet tevens weten niet te zullen voldoen aan herstelbetalingen, zoals enkele organisaties eiste. Mede doordat volgens haar “geen enkele nu levende Amsterdammer schuld heeft aan dat verleden”. Daarbij is het een complexe situatie en is het lastig om te achterhalen wie daadwerkelijk hedendaagse slachtoffers zijn.
Overigens is Nederland wél een van de weinige landen die zijn excuses heeft aangeboden. Er zijn diverse landen met een soortgelijke zwarte pagina in de geschiedenisboeken. Onze zuiderbuur België heeft namelijk ook een hoop leed veroorzaakt, vooral in Rwanda, Burundi en Congo. Op de dag dat Nederland excuses uitsprak, besloot België dat niet te doen. “Nederland heeft gisteren echt veel meer politieke moed getoond dan België”, zegt Nadia Nsayi, een Belgisch-Congolese politicoloog. Ook Spanje, Portugal, Duitsland, Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk hebben zich nooit verontschuldigd voor hun koloniale verleden.
Omstreden ambtswoning van Femke Halsema
De burgemeesterswoning aan de Herengracht 502 is, net als diverse grachtenpanden in de binnenstad, gebouwd met het geld dat werd verdiend aan de slavenhandel. Zowel direct als indirect. De Gemeente Amsterdam weet daar alles van. Ze schrijven: “De eerste bewoner was Paulus Godin, een rijke koopman en bestuurder bij de West-Indische Compagnie. Hij gaf de opdracht voor de bouw van het pand, dat in 1672 werd opgeleverd.”
Van de ambtswoning van de burgemeester @AmsterdamNL een slavermijmuseum maken gericht op kennis en bewustwording, dat is een goed idee van Gerard Spong. #slavernijexcuses
— Ton F. van Dijk (@tonfvandijk) December 21, 2022
Godin was mede-directeur van de Sociëteit van Suriname bij de oprichting in 1683, waarmee hij opdracht gaf tot de slavenhandel. De koloniale onderneming verkocht mensen als slaven aan plantage-eigenaren in zowel ‘de West’, Suriname en de Caraïbische eilanden, als ‘de Oost, het toenmalige Nederlands-Indië.
“Optimaal moreel gebaar”
Strafrechtadvocaat Gerard Spong spoort de GroenLinks-bestuurder via een ingezonden stuk in De Volkskrant aan om te verhuizen. “Voor de huidige burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, zou deze enigszins groezelige achtergrond van haar ambtswoning wellicht reden kunnen zijn te verhuizen naar een minder beladen behuizing. Dat zou ook een optimaal moreel gebaar zijn naar de gemeenschap”, schrijft hij.
Daarmee denkt de advocaat tevens dat het een eind maakt over “oeverloos gemekker over schadevergoeding” door een “simpele daad te stellen”. Halsema heeft nog niet gereageerd op de publicatie.
Benieuwd naar hoe de woning er van binnen uitziet? Doe hier een virtuele tour.