Op oudejaarsavond hoort voor veel Nederlanders een staatslot net zo bij de tradities als oliebollen en sterretjes. Ondanks dat de kans op de hoofdprijs minimaal is, blijven loterijen razend populair. Voor de Oudejaarstrekking van de Staatsloterij in 2023 werden bijvoorbeeld ruim 7,1 miljoen loten verkocht. Maar hoe groot is de kans dat u daadwerkelijk de jackpot wint? Slechts 1 op 7,08 miljoen, oftewel 0,00000014.

Waarom blijven we meedoen met de Oudejaarstrekking van de Staatsloterij?

De mens heeft de neiging kansen te overschatten, aldus economen en gedragswetenschappers. Bij loterijen speelt dit effect duidelijk een rol. De gedachte aan het winnen van een groot bedrag is zo aantrekkelijk dat we de feitelijke kansberekening vaak over het hoofd zien. In plaats daarvan maken we gebruik van zogenoemd “magisch denken”. Dit kan variëren van loten kopen bij een “gelukswinkel” tot hopen dat een lot meer kans maakt door een bepaalde datum of cijferreeks.

Het succes van loterijen is ook te danken aan ons beperkte begrip van statistiek. Hoewel iemand ongetwijfeld de jackpot zal winnen, is de kans dat u het bent verwaarloosbaar klein. Toch zijn loterijen erin geslaagd om deze minuscule kans aantrekkelijk te maken. Hoe groot is die winkans in cijfers? Slechts 1 op 7,08 miljoen, oftewel 0,00000014. De kans dat u binnen drie keer de pincode van een gevonden pinpas raadt, is ruim 2.000 keer groter.

Hoe beïnvloeden reclames ons denken?

Een veelgebruikte strategie van loterijen is het inzetten van winnaars in reclames. Dit maakt de overwinning tastbaarder, omdat u zichzelf makkelijker in de schoenen van die gelukkige winnaar kunt plaatsen. Dit slimme gebruik van verbeelding versterkt het gevoel dat de prijs binnen handbereik is, ook al zijn de feitelijke kansen vrijwel nihil.

Een veelgehoorde suggestie is om de prijzenpot op te splitsen, zodat meerdere mensen kleinere bedragen winnen. Bijvoorbeeld: in plaats van één winnaar die € 30 miljoen ontvangt, zouden 30 winnaars elk 1 miljoen kunnen krijgen. Hoewel dit eerlijker lijkt, blijkt het minder aantrekkelijk voor deelnemers. De enorme jackpot is juist wat veel mensen trekt, ook al is de kans op winnen miniem.