Een zeldzaam schilderij van Pieter Brueghel de Jonge, dat onlangs nog in Museum Gouda te bewonderen was, blijkt al ruim vijftig jaar op de lijst met gestolen kunstwerken in Polen te staan. Kunstdetective Arthur Brand bevestigt dat de Poolse autoriteiten inmiddels actie ondernemen om het werk terug te krijgen. De huidige eigenaar, een anonieme verzamelaar, dreigt het stuk te verliezen.

Schilderij dat in Museum Gouda hing blijkt al 50 jaar te zijn gestolen

Het betreffende schilderij, een olieverfwerk met een afbeelding van een boerin, was in 2024 onderdeel van de tentoonstelling Hete Vuren in Museum Gouda. De anonieme verzamelaar had het werk in bruikleen gegeven en verklaarde destijds dat hij kunst graag toegankelijk maakt, of dat nu thuis is of in een museum. Dat deze keuze ertoe zou leiden dat het schilderij als gestolen zou worden geïdentificeerd, had hij niet kunnen vermoeden.

Het schilderij, met een doorsnede van slechts 17 centimeter, heeft een bewogen geschiedenis. Vanaf 1944 hing het in een museum in Gdańsk, maar in 1945 werd het door het Rode Leger meegenomen naar Rusland. In 1956 keerde het terug naar Polen, waar het opnieuw werd tentoongesteld, totdat het in 1974 werd gestolen. De diefstal haalde destijds zelfs de New York Times. Het schilderij verdween samen met een tekening van Anthony van Dyck, samen goed voor een geschatte waarde van $ 390.000.

De manier waarop de diefstal werd ontdekt, is bijna filmisch. Een schoonmaakster stootte het schilderij per ongeluk van de muur, waarna een curator ontdekte dat de lijst slechts een afdruk uit een tijdschrift bevatte in plaats van het originele kunstwerk. Dezelfde truc bleek toegepast bij de Van Dyck-tekening. Er gaan geruchten dat de Poolse geheime dienst betrokken was bij de verdwijning, en een douanier die alarm sloeg, overleed onder mysterieuze omstandigheden.

Herkenning en onderzoek

De zaak kwam opnieuw aan het licht toen medewerkers van het kunst- en antiekmagazine Vind de tentoonstelling bezochten en een link legden met de lijst van vermiste kunstwerken in Polen. Ze schakelden Arthur Brand in, die bevestigde dat het schilderij overeenkwam met het in Polen gezochte werk. Na aanvullend onderzoek concludeerde hij dat deze versie van het tafereel daadwerkelijk het gestolen exemplaar uit Gdańsk was.

De Poolse autoriteiten bereiden nu een internationaal rechtshulpverzoek voor om het schilderij terug te vorderen. Volgens Brand kan de huidige eigenaar mogelijk een compensatie krijgen als hij kan aantonen dat het werk te goeder trouw is gekocht. De ontdekking heeft niet alleen gevolgen voor de verzamelaar, maar ook voor de musea die het werk tentoonstelden. Het Limburgs Museum in Venlo zou het schilderij na Gouda exposeren, maar dat plan werd ingetrokken zodra het onderzoek begon. De politie heeft het kunstwerk inmiddels in bewaring genomen.