Malta moet per direct stoppen met het aanbieden van zogenaamde ‘gouden paspoorten’ aan vermogende buitenlanders. Dat heeft het Europees Hof van Justitie in Luxemburg dinsdag uitgesproken in een zaak aangespannen door de Europese Commissie. Het hof oordeelt dat het verkopen van burgerschap in strijd is met de fundamentele waarden van de Europese Unie.

Belastingparadijs Malta moet stoppen met het verstrekken van ‘gouden paspoorten’ aan miljonairs

Het Maltese programma bood buitenlandse investeerders en miljonairs de mogelijkheid om via een forse financiële bijdrage het Maltese – en daarmee Europese – staatsburgerschap te verkrijgen. Wie investeerde in vastgoed, geld schonk aan een goed doel en voor een korte periode op het eiland verbleef, kwam in aanmerking voor een paspoort. Tegen een extra investering kon dit proces zelfs versneld worden, waardoor het document soms al binnen een jaar beschikbaar was. Hiermee kregen niet-Europeanen toegang tot alle rechten die aan EU-burgerschap verbonden zijn, zoals vrij reizen, werken en wonen binnen de hele Unie.

Volgens het Europees Hof is het verkopen van burgerschap niet verenigbaar met de Europese verdragen. In het vonnis stelt het hof dat “het vermarkten van burgerschap” ingaat tegen het principe van loyale samenwerking tussen lidstaten en het onderlinge vertrouwen dat nodig is bij het toekennen van nationaliteiten. De uitspraak betekent dat Malta deze praktijk moet beëindigen. De Europese Commissie had Malta al eerder gewaarschuwd, met name vanwege zorgen over de verkoop van paspoorten aan Russische oligarchen. Ook andere lidstaten, zoals Cyprus en Bulgarije, zijn na druk uit Brussel al gestopt met hun eigen ‘gouden paspoort’-programma’s.

Amerika bewandelt de omgekeerde weg

Het besluit van het hof heeft grote implicaties voor de manier waarop EU-lidstaten omgaan met het toekennen van burgerschap. De Europese Commissie wil voorkomen dat burgerschap een verhandelbaar product wordt, los van werkelijke integratie in de samenleving of binding met het land. Het burgerschap van een EU-lidstaat geeft immers toegang tot brede rechten en vrijheden binnen de gehele Unie.

Interessant genoeg lijkt men in andere delen van de wereld juist een tegenovergestelde richting op te gaan. Zo wil voormalig Amerikaans president Donald Trump in de Verenigde Staten een programma opzetten waarbij de Amerikaanse nationaliteit voor een bedrag van $ 5 miljoen verkocht zou kunnen worden.