Voordat de Eerste Wereldoorlog losbarstte, werd er al geëxperimenteerd met het starten van watervliegtuigen vanaf schepen. Deze vliegtuigmoederschepen plaatsten watervliegtuigen met een kraan aan boord, zodat ze vervolgens vanaf het water konden opstijgen.Vanaf 1918 waren het aanvankelijk de Britten die deze techniek toepasten en uiteindelijk begonnen aan de bouw van vliegdekschepen, spoedig gevolgd door de Amerikanen en de Japanners. Die eerstgenoemde hebben vandaag de dag het grootste én duurste vliegdekschip op aarde in handen: de USS Gerald R. Ford.
Vliegdekschepen in de Tweede Wereldoorlog
Vliegdekschepen speelden een belangrijke rol in de Tweede Wereldoorlog. De aanval van Britse vliegdekschepen op de Italiaanse marinehaven Tarente en later die van de Japanners op Pearl Harbor toonden al de kracht van het marine-luchtwapen. Ook bij de jacht op het Duitse slagschip Bismarck waren vliegdekschepen essentiële om het Derde Rijk te verslaan.
In twee opeenvolgende zeeslagen, in de Koraalzee en bij Midway in 1942, was er nooit direct contact tussen de vloten van de strijdende partijen. Beide zeeslagen werden met vliegdekschepen uitgevochten en vormden het keerpunt in de oorlog tussen Japan en de Verenigde Staten.
Er werden, zowel in het Verenigd Koninkrijk als in de VS, diverse bouwprogramma’s voor nieuwe vliegdekschepen gelanceerd. Overtuigd door het belang van vliegdekschepen namen na de Tweede Wereldoorlog diverse landen dergelijke schepen in gebruik. Meestal werden daarvoor overtollige Britse of Amerikaanse schepen aangeschaft.
Omvang
Vliegdekschepen variëren flink in grootte van ongeveer 10.000 tot 100.000 ton waterverplaatsing (het gewicht van de door een ondergedompeld lichaam verplaatste vloeistof) en tellen 500 tot circa 5000 manschappen bemanning en hebben genoeg vuurkracht om de luchmacht van een klein land uit te roeien. De moeder der vliegdekschepen is het 337 meter lange USS Gerald R. Ford. Dit Amerikaanse supervliegdekschip werd in 2017 afgeleverd en staat anno 2021 nog pal bovenaan de voedselketen.
De Amerikaanse marine bestelde het geavanceerde vaartuig op 10 september 2008 en op 22 juli 2017 werd het schip in dienst gesteld, waar de toenmalige president Donald Trump aanwezig was. Het grootse marineschip van de vloot van de Verenigde Staten kostte een krankzinnige € 11 miljard. Om dat in perspectief te plaatsen: dat zijn meer dan 50.000.000 flessen Dom Perignon, 3.438 Bugatti Chirons of 8 Burj Khalifa’s.
Tegenwoordig zijn nog 44 vliegdekschepen actief
Tijdens de oorlogen werden diverse vliegdekschepen ten zinken gebracht door het geweld, maar later werden er ook weer enkelen bij gebouwd. Volgens World Population Review zijn er vandaag de dag 44 vliegdekschepen in gebruik. De Verenigende Staten hebben er liefst 20, gevolgd door Frankrijk en Japan die er beiden vier hebben.
Het land met het hoogste aantal buiten dienst gestelde vliegdekschepen is ook de Verenigde Staten, met 55. Gevolgd door het Verenigd Koninkrijk, met 40, en Frankrijk heeft zeven schepen buiten dienst gesteld, terwijl Japan en Nederland er vier hebben gehad.